Monty

Sponsored By Nobody ontpopte zich de voorbije jaren tot een van de best bewaarde geheimen van de alternatieve New Yorkse theaterscene. De groep rond regisseur Kevin Doyle maakt multidisciplinair theater met een sterk maatschappijkritische inslag. Als start van hun Europese tournee toont Monty nu de première van ATM or this is [not] new york. De voorstelling onderzoekt de relatie tussen armoede en recente demografische en sociale evoluties in een grootstad anno 2010.

Sponsored By Nobody is een groep van onafhankelijke theater- en dansmakers rond auteur en regisseur Kevin Doyle, opgericht in 2005. Ze huldigen het Brechtiaanse credo dat theater wel degelijk kan bijdragen aan sociale verandering. Ze hebben intussen zes producties op hun naam en oogstten keer op keer erg positieve reacties bij pers en publiek.
De groep was in 2009 al te zien in Monty met W.M.D. (just the low points), een stuk over de opvallend selectieve omgang van Amerikaanse media met rapporten over massavernietigingswapens in Irak. Ook de Vlaamse actrice Jessa Wildemeersch en de Irakese theatermaker Mokhallad Rasem (zie p. –) maakten toen deel uit van de cast.

Aan de basis van ATM or this is (not) new york liggen gesprekken met daklozen, acteurs en andere mensen over hun omgang met geld en over recente sociale evoluties in hun stad. De voorstelling is geënt op de dagelijkse realiteit van New York, de thuisbasis van Doyle en co, maar gaat over fenomenen die wereldwijd in elke stedelijke context opduiken.

Kevin Doyle: ‘Eén van de uitgangspunten voor deze voorstelling ontstond toevallig, jaren geleden al. Aan de ingang van een ATM (automated teller machine of bankautomaat) zag ik een dakloze die deed alsof hij de portier was. Later heb ik dat fenomeen ook op andere plekken in New York gezien. De meeste mensen negeren die daklozen of bedelaars, ik ben met enkelen van hen gaan praten. Op basis daarvan heb ik een theatertekst geschreven: een reeks dialogen waarin persoonlijke problemen van klanten ter sprake komen, en een intrige waarbij de bedelaar de zondebok wordt en uiteindelijk wordt vermoord. Die tekst gebruiken we niet meer, maar het basisgegeven is gebleven.’

‘Een ander centraal thema is de evolutie van de stedelijke omgeving. Vandaar ook het tweede deel van de titel: this is [not] new york. Het is frappant hoe bepaalde wijken van karakter zijn veranderd omdat ze plots als hip werden bestempeld. Dergelijke buurten kennen een invasie van trendy merkwinkels als Starbucks en American Apparel en worden door vastgoedmakelaars onder handen genomen. Ik noem het ook wel de time-outification van New York: het magazine Time Out labelt de verschillende buurten en kauwt alles voor: in die bar moet je dít drinken, in dat restaurant dát eten, enzovoort. Op alles wordt een stempel gedrukt en naar bepaalde plekken worden zoveel mensen gelokt dat het ware karakter al gauw verdwijnt. Dat proces van gentrificatie is ook bezig in delen van de Lower East Side, armere buurten waar veel kunstenaars zich gevestigd hadden. Op een bepaald moment werden de prijzen de hoogte in gejaagd, waardoor de minder gegoede bewoners moesten vertrekken, net als de meeste kunstenaars. Nu wonen er rijkere mensen, maar de ziel van de buurt is grotendeels verdwenen.’

‘Die twee centrale thema’s benaderen we vanuit verschillende invalshoeken. Uitgaande van het feit dat narratieve structuren een thematiek niet in al zijn facetten kunnen vatten, is onze werkwijze te vergelijken met wat we in W.M.D. (just the low points) hebben gedaan: hoe haal je immers alle problemen van de oorlog in Irak aan? Het naturalisme dat vaak in het Amerikaanse theater wordt gebruikt, schiet tekort. Daarom werken we bij ATM…  ook met camera’s en projecties, en met bewegingsmateriaal dat we zelf vanuit oefeningen en improvisaties ontwikkelen. De installatie-achtige setting van ATM… simuleert een indoor bankautomaat. Een gemengde cast van acteurs en dansers herinterpreteert de ritualistische routine van interacties en transacties. Automaten doen dienst als biechtstoel, camera’s registreren de dialogen en gestileerde bewegingspatronen, beeldschermen leggen onvermoede verbanden bloot. We gaan ook aan de slag met recente symbolen van de consumptiemaatschappij, zoals kleding van American Apparel, koffie van Starbucks of de witte oortjes van Apple iPods en iPhones.’

‘Tijdens onze residentie in Monty zullen we het stuk in zijn finale vorm gieten en afwerken. Het werkproces verliep in fases, op erg diverse plekken. Robert Wilson gaf ons een residentie in zijn Watermill Cente, een erg inspirerende plek boordevol kunstobjecten. Gedurende enkele weken konden we ons ten volle focussen op ons werk: we kregen eten, een slaapplaats en een repetitieruimte. Zoiets is in de VS, en zeker in New York, uiterst zeldzaam. Meestal moeten we een ruimte huren, die we ’s avonds weer leeg achter moeten laten.We werkten ook in een University Settlement, een soort sociaal centrum in één van de armere buurten de Lower East Side. De lokale gemeenschap werkt er tijdens workshops met diverse kunstenaars. We gingen ook met die mensen in gesprek over armoede en de gevolgen van gentrificatie. Van tienerprostituees aan de dokken tot de Pakistaanse winkelier die geen klanten meer heeft omdat de blanken die in zijn buurt zijn komen wonen, zijn waren minderwaardig vinden. Ons materiaal is dus zowel gebaseerd op ervaringen van kunstenaars en ambtenaars, als op mensen uit de zogenaamde onderlaag van de stad. We zijn nog volop aan het zoeken hoe al dat materiaal precies vorm krijgt in de voorstelling.’

van en met Michael Carlsen, Keith Jamal Downing, Josh Edelmann, Sauda Jackson, Véronique Jalbert, Sean O’Hagan, Hannah Louise Poston and Sarah Stephens | concept, tekst en regie Kevin Doyle | technische leiding Brendan Regimbal | design Kevin Doyle, Brendan Regimbal, Peter Mills Weiss, Patrick Clancy, Mayra Castro | bewegingsadvies Catherine Galasso | film Garret Savage | productieleiding Vicki Thomson,Wilson McGrory | coproductie Sponsored By Nobody en Monty | met de steun van The Puffin Foundation, The National Endowment for the Arts, The Watermill Center, The Corporation of Yaddo, chashama, the Mabou Mines/Suite program, The Performance Project at University Settlement | website