Nood aan stilte

Interview met ilBrigata over Dag 3: Tankman

Vandaag zou ilBrigata in première gaan met Dag 3: Tankman. Oorspronkelijk stond de voorstelling gepland in mei. Dan werd ze verplaatst naar deze periode. Nu staan 19 en 20 februari 2021 geprikt voor deze langverwachte première. Tot tweemaal toe stak de pandemie er een stokje voor, maar ilBrigata repeteert naarstig verder en geeft graag een stand van zaken.

‘We vernoemden onszelf naar de vrolijke verhalenvertellers uit Boccaccio’s Decamerone. Naar analogie houden wij ook een tiendaagse. Alleen trekken we ons niet terug maar zetten we onszelf net ín de maatschappij om verhalen te vertellen. Elke voorstelling die we maken is een ‘Dag’ en behandelt een specifiek thema.’

Hoe verhoudt jullie nieuwe voorstelling Dag 3: Tankman zich tot de vorige Dag 2: Jonestown?

‘In onze vorige voorstelling over de massamoord in Jonestown gingen we op zoek naar antwoorden en persoonlijke verbindingen aan de hand van veel woorden, geluid en tekst. Hierna was er binnen onze groep een drang naar stilte. Een nood om over zulke gruwel na te kunnen denken zonder meteen met een antwoord te moeten komen. Daarom willen we het nu over stilte hebben.   

Dat brengt meteen de moeilijkheid met zich mee dat we juist nu in een tijdperk leven waarin heel veel stemmen pas voor het eerst gehoord worden, deels dankzij nieuwe media. En dat stilte, of de vraag daarnaar, bijna een privilege is geworden.  

Tankman bevindt zich net op dat snijpunt: stilte en de dissidentie om daarover iets te zeggen. Het is een stilstaand beeld van iemand die een duidelijk standpunt inneemt. Hij weigert het verhaal te vertellen dat hij moet vertellen en gaat in tegen wat er van hem verwacht wordt. Hij spreekt door te zwijgen.’

Dag 3: Tankman grijpt terug naar het studentenprotest van 1989 op het Tiananmenplein aan de hand van een iconisch beeld van een Chinese man, Tankman, die een colonne tanks tegenhoudt op het plein. Waarom nu dit onderwerp?

‘Ongeveer gelijktijdig met onze beslissing om met dit onderwerp aan de slag te gaan, kwamen de Hongkongprotesten in het nieuws. En in juni 2019 was het precies 30 jaar geleden dat het Chinese leger het Tiananmenplein bestormde.  

Wat wij nu bespreken, wordt in China verzwegen of verdraaid. Wie erover spreekt is een dissident, wordt weggefilterd of vlucht naar het buitenland. Voor zover wij weten wordt dit stukje geschiedenis anders verteld in China. En ook hier zijn er veel mensen die het beeld van Tankman niet kennen. Iedereen kent de val van de muur, maar wat er gebeurd is in China in 1989 weet niemand.  

Zowel Jonestown als Tankman zijn grote geschiedkundige gebeurtenissen die toch al enigszins vergeten zijn. Zo zou je kunnen zeggen dat we tegemoet komen aan het gezegde ‘wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd hem te herhalen’, maar zonder daar grote moralistische standpunten over in te nemen.  

Het theater dat we maken zou je kunnen omschrijven als post-horror-docu. Post-horror, of ‘na de gruwel’, dat is het uitgangspunt. Docu wijst op documentair, geschiedkundig, historisch theater. In deze serie proberen we ons die stijl toe te eigenen en te onderzoeken hoe we ons vandaag kunnen verhouden ten opzichte van onze geschiedenis. Hoe kunnen we, vertrekkend uit archiefmateriaal, van geschiedenis theaterrepertoire maken? Of wat theatraler uitgedrukt: we kijken naar het verleden door de lens van het heden.’

Tweemaal een première uitstellen, wat doet dat met een voorstelling? Wat doet dat met jullie?  

‘Het lijkt wel of onze voorstelling gecensureerd wordt (er wordt gelachen). Nee, behalve accepteren en doorgaan, kunnen we niet veel doen. In mei hebben we het volledige repetitieproces en de première uitgesteld naar deze periode. De repetities zijn nu wel kunnen doorgaan. Weliswaar zonder onze coaches - die uit Nederland moeten komen - of feedbackmomenten, waardoor het soms voelt alsof we wat in het ijle werken. Ondanks dat de première opnieuw werd uitgesteld, is onze voorstelling nu zo goed als klaar om gespeeld te worden van zodra het weer mag.’

Een gesprek met ilBrigata door Laurien Versmissen (Monty).